Chlorofil – właściwości, przepisy na zielone koktajle

Czym jest chlorofil

Chlorofil (ryc.1) jest barwnikiem fotosyntetycznym występującym w roślinach, algach i niektórych bakteriach. To właśnie jemu rośliny zawdzięczają zielony kolor. Z chemicznego punktu widzenia chlorofil jest estrem chlorofiliny z alkoholami, tj. fitolem i metanolem. Chlorofilina to magnezoporfiryna składająca się z czterech pierścieni pirolowych. W centrum cząsteczki znajduje się atom magnezu, którego funkcja polega na agregacji chlorofilu.

Ryc.1 Cząsteczka chlorofilu

Źródło: Bołonkowska O., Pietrosiuk A., Sykłowska-Baranek K., Roślinne związki barwne ich właściwości biologiczne oraz możliwości wytwarzania w kulturze in vitro, „Biuletyn wydziału Farmaceutycznego” 2011, 1, 1–27.

Istnieje kilka odmian chlorofilu oznaczonych kolejno literami alfabetu – formy a i b najpowszechniej występujące w środowisku oraz formy c i d charakterystyczne tylko dla glonów. Zarówno chlorofil a, jak i chlorofil b są głównymi barwnikami wszystkich roślin nasiennych. Ich stosunek względem siebie wynosi średnio 3:1, zależy od naświetlenia, rodzaju gleby oraz wieku rośliny.

Bez względu na rodzaj każda cząsteczka chlorofilu bierze udział w procesie fotosyntezy, która odpowiada za odżywienie i prawidłowe rozwijanie się roślin oraz bakterii. Dlaczego chlorofil jest zielony? Rośliny mają zdolność do absorpcji promieniowania słonecznego o widmie między 400 a 800 nanometrów o czerwonej i niebieskiej barwie. Widmo odbija się jako światło zielone, dlatego widzimy właśnie ten kolor.

Chlorofil – właściwości

Chlorofile niestety należą do związków dość nietrwałych. W tkankach łączą się z białkami oraz fosfolipidami, dzięki czemu rośliny zachowują zieloną barwę.

Czynnikami, które wpływają na rozpad barwnika, są:

• ogrzewanie,
• odwodnienie,
• kontakt z rozpuszczalnikami,
• różnego rodzaju enzymy,
• światło,
• tlen.

Istotny wpływ na trwałość ma również pH środowiska. Niskie pH prowadzi do przemian chlorofilu, które prowadzą do powstania feofityny (oliwkowozielona) powstającej w wyniku zastąpienia magnezu dwoma atomami wodoru. Jeszcze niższe pH wpływa na odczepienie się fitolu i powstanie brunatnego koloru, za który odpowiada feoforbidyna. Z kolei pH zasadowe (wysokie wartości) powodują hydrolizę wiązań estrowych i powstanie zielonych chlorofilin, które tracą fitol i stają się chlorofilidami.

Zawarty w sercu chlorofilu jon magnezu może być zastępowany dwuwartościowym żelazem, miedzią bądź cynkiem. Gdy podstawiony zostaje jon żelaza, dochodzi do zmiany barwy na szarobrunatną.

Ze względu na obecność magnezu w swojej cząsteczce i zdolność do wiązania cząsteczek tlenu chlorofile są dobrym transporterem O2, jak hemoglobina w ludzkiej krwi. Charakteryzują się właściwościami leczniczymi. Chlorofil, jak już zostało wcześniej wspomniane, ma szeroki wpływ na ludzkie zdrowie.

Odpowiednia jego podaż oddziałuje na:

• poprawę obrazu krwi. Wspomaga jej tworzenie. Odpowiednio wysoki poziom czerwonych krwinek oznacza, że organizm jest lepiej utleniony, a odżywiona krew to podstawa zdrowia;
• oczyszczanie całego organizmu z toksyn, m.in. toksyn wątroby i przewodu pokarmowego. Ma działanie przeciwnowotworowe. Tutaj również tlen ma zasadnicze znaczenie;
• neutralizację metali ciężkich, np. kadmu. Chroni w ten sposób przed zanieczyszczonym środowiskiem i żywnością;
• układ limfatyczny (migdałki oraz wyrostek robaczkowy);
• przyspieszenie oczyszczania i gojenia się ran. Powoduje dezaktywację zasiedlonych w nich bakterii oraz hamowanie stanów zapalnych;
• zmniejszenie zapotrzebowania organizmu na insulinę, poprawia tym samym wrażliwość tkanek na ten hormon;
• efektywniejszą pracę tarczycy;
• wzmocnienie układu naczyniowego. Wspomaga przy tym leczenie żylaków.

Chlorofil – zastosowanie

Chlorofil oraz jego pochodne znalazły zastosowanie nie tylko w przemyśle spożywczym, ale również w przemysłach farmaceutycznym i kosmetycznym. Wiele publikowanych badań epidemiologicznych wykazuje, iż spożycie warzyw (zawierających chlorofil) wpłynęło korzystnie na zmniejszenie ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów, chorób oczu oraz chorób układu krążeniowo-naczyniowego. Prowadzono badania, w których przy niskiej dawce kancerogenu i wysokiej chlorofilu uzyskano działanie chemoprewencyjne, m.in. wobec nowotworu wątroby i żołądka. Jak to jest możliwe? Chlorofil, jak już wcześniej zostało wspomniane, wspomaga dotlenienie każdej komórki ciała i dzięki zawartości witamin A, C i E działa jak silny antyutleniacz, przez co staje się środkiem przeciwzapalnym.

Działanie przeciwzapalne sprawdza się również w problemach z menstruacją i zaburzeniach poziomu estrogenów u kobiet. Chlorofil działa łagodząco na infekcje bakteryjne i grzybicze pochwy.

Zielone warzywa bogate w chlorofil, czy też tak modne w obecnych czasach suplementy z chlorofilem, poleca się osobom z zaburzeniami profilu lipidowego, ponieważ chlorofil wpływa na obniżenie poziomu trójglicerydów oraz szczawianów wapnia.

Dzięki wspomaganiu oczyszczania ran i ich gojenia się chlorofil znalazł zastosowanie wśród pacjentów pooperacyjnych, dializowanych oraz w trakcie chemioterapii. Nie tylko oczyszcza organizm z toksyn i szkodliwych bakterii, ale także wspomaga pracę wątroby, woreczka żółciowego oraz żołądka, w związku z czym warto włączyć go do diety. Powinny to zrobić zwłaszcza osoby borykające się z problemem kamieni i złogów żółciowych, ze stanem zapalnym wątroby lub jelita grubego itp.

Dzięki zdolności pochłaniania nieprzyjemnych zapachów chlorofil znalazł zastosowanie w produkcji dezodorantów oraz środków do odświeżania oddechu.

W przemyśle spożywczym wykorzystuje się chlorofil jako barwnik zarówno naturalny E-140, jak i ten syntetyczny. Najczęściej ekstrahowany jest z liści pokrzywy oraz lucerny.

Chlorofil – źródła w żywności i przepisy na zielone koktajle

Im intensywniejsza jest zielona barwa rośliny, tym więcej chlorofilu zawiera. Podobnie sytuacja wygląda z warzywami. Największe ilości barwnika zawierają natka pietruszki, koper, jarmuż, brokuły, szpinak. Najkorzystniej jest spożywać produkty w formie surowej, ewentualnie gotowane na parze. Chlorofil znajduje się także w zielonej herbacie, która działa na organizm wielotorowo: oczyszcza, uspokaja, odkwasza i wspomaga odchudzanie.

Zielone koktajle to trend, który bardzo korzystnie wpływa na nasze zdrowie. Więcej energii, zdrowa odżywiona cera to tylko niektóre plusy systematycznego picia zielonych koktajli. Obecnie możemy wybierać między wydawnictwami publikującymi książki o odżywczych zielonych napojach. Nie tylko przedstawiają proporcje, ale także wartość odżywczą warzyw i owoców zawierających m.in. chlorofil i ich wpływ na nasz organizm. Poniżej znajduje się kilka przepisów na zielone bomby witaminowo-odżywcze.

Koktajl z jarmużem, mango i selerem naciowym

Składniki:

• 1 szklanka liści jarmużu,
• 2 łodygi selera naciowego,
• ½ mango,
• sok z ½ limonki,
• 1 łyżeczka herbaty matcha,
• szklanka wody/wody kokosowej,
• kilka kostek lodu.

Przygotowanie: wszystkie składniki miksujemy przez kilka sekund, pijemy od razu!

Koktajl z pokrzywy, gruszki i brzoskwini

Składniki:

• ½ szklanki liści młodej pokrzywy,
• 1 mała brzoskwinia,
• ½ gruszki,
• sok z ½ limonki,
• 200 ml wody.

Przygotowanie: starannie myjemy pokrzywę, pozbywamy się pestki z brzoskwini. Wszystkie składniki wkładamy do blendera. Miksujemy do momentu powstania idealnie gładkiego koktajlu.

Koktajl z pomarańczy, pietruszki i szpinaku

Składniki:

• garść natki pietruszki,
• sok z 1 pomarańczy,
• sok z ½ cytryny,
• 100 ml wody,
• kilka kostek lodu.

Przygotowanie: myjemy wszystkie składniki, wyciskamy sok z cytrusów, kroimy owoce, wszystko blendujemy.

Koktajl z marchwi, jabłka, szpinaku i selera naciowego

Składniki:

• 1 jabłko,
• 1 duża marchewka,
• garść szpinaku,
• 2 łodygi selera naciowego,
• 150 ml wody,
• sok z ½ limonki.

Przygotowanie: wszystkie składniki myjemy, marchew obieramy ze skórki, wyciskamy sok z limonki i wszystkie składniki blendujemy.

Chlorofil – skutki uboczne

Nie stwierdza się negatywnego wpływu podaży chlorofilu. Jedynym chwilowo niepożądanym efektem mogą być wypryski na skórze. Świadczą one o oczyszczaniu organizmu z toksyn. Ten proces zależy od stopnia zanieczyszczenia organizmu oraz środowiska.

mgr Dominika Jurkowska
Dietetyk, trener personalny

Bibliografia
Bołonkowska O., Pietrosiuk A., Sykłowska-Baranek K., Roślinne związki barwne ich właściwości biologiczne oraz możliwości wytwarzania w kulturze in vitro, „Biuletyn wydziału Farmaceutycznego” 2011, 1, 1–27.
Wieczorek J., Wieczorek Z., Części nadziemne popularnych warzyw jako źródło karotenoidów i chlorofilu w żywności, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2016, 49(3), 422–426.
Rotkiewicz D., Konopka I., Tańska M., Barwniki karotenoidowe i chlorofilowe olejów roślinnych oraz ich funkcje, „Rośliny Oleiste” 2002, 23, 561–574.